Franchising sözleşmesi, birden fazla sözleşmenin bazı unsurlarını bir araya getirilerek oluşturulmuş sözleşmedir. Bu sözleşmeler hukukta genel olarak kendine özgü sözleşme olarak ifade edilir. Franchising uzun bir zamanı kapsayan sözleşmelerdir. Ulusal sınırlar içerisinde genellikle 15-20 yıl, uluslararası sözleşmeler ise 5 ila 10 yıl arasında değişmektedir.
Her sözleşmede faaliyet bölgesi açık ve net şekilde belirtilir. Coğrafi bölge aktarımı taraflar arasında önemli müzakere ve pazarlık konularından birini teşkil eder. Franchise yatırımcısı geniş bir bölgede tekel hakkı isterken, franchisor ise faaliyet alanını dar alanda tutmak veya aynı bölgede birden fazla franchise alıcısı tayin etmek isteyecektir.
Franchising sözleşmesi franchisor ve franchise yatırımcısı arasında sürekli borç ilişkisi göstermektedir. Franchise sözleşmesi, sadece bir mal veya hizmet ilişkisi üzerinde kurulabileceği gibi, her ikisi üzerinde de olabilir.
Franchising Sözleşmesinde Bulunması Gerekli Hükümler
Bir franchising sözleşmesinde bulunması gereken hükümler şu şekildedir:
- Franchisor’e tanınan haklar:
Franchisor’a frenchise yatırımcısının icraatini denetleme, muhasebe kayıtlarını inceleme, işyerlerini kontrol etme ile sözleşme süresince ve sözleşmenin sona ermesi hallerinde belirli bir süre rekabet yasağı koyma vb. haklar verilebilmektedir.
- Franchise yatırımcısına tanınan haklar:
Franchisor’un sahip olduğu marka, isim ya da ticaret unvanı kullanma hakkı verilmektedir. Ancak bu hakları belirli bölgede kullanabileceğini ve bu haklarına çeşitli kısıtlamalar da getirilebilmektedir.
- Franchise yatırımcısına verilen destek:
Yönetici ve çalışanların eğitimi, araç gereçlerin verilmesi, işyeri dekorasyonu, pazarlama desteği, reklam kampanyası vb. destek hizmetleri, sözleşme imzalanmasıyla başlanır ve birliktelik bitene kadar devam eder.
- Sözleşme süresi:
Uluslararası sözleşmeler 5-10 yıl, ulusal sınırlar içerisinde ise 15-20 yıl sürmektedir.
- Faaliyet Bölgesi:
Her sözleşmede, coğrafi bölge tayini açık ve net şekilde belirtilmektedir.
- Franchise bedeli:
Franchise yatırımcısının kullanma hakkını aldığı marka ve sistem için franchisor’a yapacağı ödemeler çeşitli şekillerde olabilmektedir. Bunlar:
- Sisteme giriş ve teknoloji transfer bedeli olarak yapılan ödemeler.
- Devamlı ve belirli dönemler halindeki ödemeler (Royalty). Royalty ödemeler genellikle %5 ile %10 arasında cironun üzerinden alınan bedeldir.
- Franchisor’un yaptığı destek için yapılan ödemeler. Bu ödemeler, franchisor’un verdiği hizmetlerin bedelidir.
Tüm bu özellikler dışında, rekabet yasağına ilişkin hükümler, sözleşmenin feshi ve sona ermesi, sır saklama yükümlülüğü vb. daha birçok özellik franchising sözleşmelerinde yer alabilmektedir.